Przy orzekaniu osób, które ukończyły 16 rok życia określa się trzy stopnie niepełnosprawności:
znaczny, do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,
umiarkowany, do którego zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,
lekki, do którego zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydaje się do celów:
– szkolenia,
– odpowiedniego zatrudnienia,
– korzystania z rehabilitacji,
– korzystania z systemu pomocy społecznej,
– konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
– uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej,
– korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji,
– korzystania z ulg i uprawnień na podstawie art. 8 ust. 1- Prawa o ruchu drogowym ze względu na ograniczenia sprawności ruchowej,
– korzystania z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów (np. ulgi telekomunikacyjne, prawo do zamieszkania w oddzielnym pokoju),
– uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego.
Aby otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności należy złożyć:
– wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
– zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, wydane nie wcześniej niż na 30 dni przed dniem złożenie wniosku,
– inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności.
Czas oczekiwania na posiedzenie składu orzekającego – ok. miesiąca.
Przy orzekaniu stopnia niepełnosprawności osoby powyżej 16 roku życia bierze się pod uwagę:
– zaświadczenie lekarskie zawierające opis stanu zdrowia, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących potwierdzone aktualnymi wynikami badań diagnostycznych, wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się osoba zainteresowana, oraz inne posiadane dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie stopnia niepełnosprawności,
– ocenę stanu zdrowia wystawioną przez lekarza – przewodniczącego składu orzekającego, zawierającą opis przebiegu choroby zasadniczej oraz wyniki dotychczasowego leczenia i rehabilitacji, opis badania przedmiotowego, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących oraz rokowania odnośnie do przebiegu choroby,
– wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje,
– możliwość całkowitego lub częściowego przywrócenia zdolności do wykonywania dotychczasowego lub innego zatrudnienia – poprzez leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe,
– ograniczenia występujące w samodzielnej egzystencji i uczestnictwie w życiu społecznym,
– możliwość poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej w samodzielnej egzystencji oraz w pełnieniu ról społecznych – poprzez leczenie, rehabilitację, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, środki techniczne, usługi opiekuńcze lub inne działania.
Stopień niepełnosprawności orzeka się na czas określony lub na stałe.